Η ΜΗΛΟΣ ΣΤΗ ΚΑΤΟΧΗ

Η Μήλος στην Κατοχή

Οι πρώτοι Γερμανοί ήρθαν στην Μήλο στις 9 Μαΐου 1941 με τρία ιστιοφόρα. Ας σημειωθεί ότι η Μήλος, μόνη απ' τις Κυκλάδες, εξαιρέθηκε από την Ιταλική ζώνη κατοχής των υπολοίπων νησιών και τέθηκε υπό την κατοχή των Γερμανών.
Επακόλουθο της κατοχής ήταν βέβαια η στέρηση της ελευθερίας των κατοίκων, η απαγόρευση μετακινήσεων εκτός Μήλου, η συσκότιση, ο περιορισμός της κυκλοφορίας και η υπαγωγή όλων στην απόλυτη εξουσία της γερμανικής διοίκησης, όχι μόνο για θέματα περιουσίας, αλλά και ζωής ακόμη. Ήταν επίσης και η πείνα, ιδίως το 1941.
Η μαύρη αγορά οργίαζε. Ανυπόφορη ήταν και η έλλειψη τσιγάρων, καφέ, ζάχαρης. Ακόμα και τα ραδιόφωνα είχαν σφραγισθεί για να μην ακούγεται κανένας άλλος σταθμός, εκτός από τον επίσημο ελεγχόμενο των Αθηνών. Σε όλα τα χωριά υπήρχαν γερμανικά φυλάκια, σε σπίτια που είχαν επιταχθεί. Η θάλασσα ήταν γεμάτη νάρκες.
Την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 1943 αγγλικά αεροπλάνα βύθισαν το φορτηγό πλοίο «Άρτεμις», που ήταν φορτωμένο με καύσιμα. Μέσα στο πλοίο βρήκαν τραγικό θάνατο αρκετοί Έλληνες και Γερμανοί. Τα βαρέλια με τα καύσιμα ξεβράστηκαν στην παραλία της Χιβαδόλιμνης και κάποιοι Μηλιοί πήγαν να πάρουν το χρήσιμο περιεχόμενο τους, νομίζοντας πως περιείχαν λάδι. Οι Γερμανοί τους συνέλαβαν και απ'αυτούς επέλεξαν 14, τους οποίους οδήγησαν στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 26 Φεβρουαρίου, με διαταγή του Διοικητή Kawelmacher.
Εκτός όμως από το «Άρτεμις» και άλλα πλοία βυθίστηκαν στον κόλπο του Αδάμαντα. Ένα από αυτά ήταν και το φορτηγό «Παγκρατίων», που το προσάραξε επίτηδες ο καπετάνιος του στα αβαθή της περιοχής για να το εκκενώσει επειγόντως και με ασφάλεια, πριν έλθουν τα Γερμανικά Στούκας και το βομβαρδίσουν. Επίσης στις 25 Απριλίου 1941 γερμανικά αεροπλάνα βομβάρδισαν και βύθισαν στο λιμάνι το φορτηγό «Μαρία Σταθάτου».
Το 1942 οι Γερμανοί οργάνωσαν στο κτήριο του Δημοτικού Σχολείου Πλάκας ένα στρατιωτικό νοσοκομείο, στο οποίο έβρισκαν περίθαλψη και οι κάτοικοι του νησιού.
Οι Γερμανοί είχαν κάνει πολλά οχυρωματικά έργα, χρησιμοποιώντας Μηλιούς εργάτες. Ορισμένες από τις πιο σοβαρές αμυντικές θέσεις των Γερμανών ήταν οι εξής: α) Η επάκτια πυροβολαρχία στον Τράχηλα. Διέθετε τέσσερα ναυτικά πυροβόλα των 150 χιλιοστών με μέγιστο βεληνεκές τα 18 χιλιόμετρα. Προστατευόταν από ελαφρά αντιαεροπορικά και ναρκοπέδιο, β) Ο τηλεμετρικός σταθμός στο Κάστρο, γ) Η επάκτια πυροβολαρχία στην Αρετή, που είχε τρία πυροβόλα των 75 χιλιοστών, 2-3 αντιαεροπορικά και έναν προβολέα, δ) Το ραντάρ στο Ακρωτήρι (στον Πρόβατα) με εμβέλεια 40 χιλιομέτρων, ε) Το ραντάρ στον Τόπακα (στο Χάλακα, κοντά στη Μονή Αγ. Ιωάννη) με τη μεγαλύτερη εμβέλεια. Διέθετε και ένα αντιαεροπορικό των 20 χιλιοστών, στ) Η αντιαεροπορική πυροβολαρχία στον Κόρφο (στην Κάναβα), που διέθετε τέσσερα πυροβόλα των 88 χιλιοστών, τηλέμετρο, ακουστικό μηχάνημα, έναν προβολέα και ελαφρά πολυβόλα των 20 χιλιοστών. Η πυροβολαρχία αυτή στα τέλη του 1944 μεταφέρθηκε στην περιοχή Καμίνια, ζ) Δύο αντιαεροπορικά πολυβόλα των 37 χιλιοστών στη Μπομπάρδα. η) Δύο αντιαεροπορικά πολυβόλα των 20 χιλιοστών στα Νύχια (στον Αδάμαντα).
Σήμερα οι θέσεις και τα οχυρωματικά έργα των δυνάμεων κατοχής είναι άγνωστα στους νεότερους Μηλιούς. Τα περισσότερα άλλωστε καταφύγια είναι σε κακή κατάσταση (πλην ίσως εκείνο των Πλακών, που λόγω της εξαίρετης λιθοδομής του είναι καλά διατηρημένο), και μια πιθανή αθρόα είσοδος θα μπορούσε να επιφέρει ατυχήματα από πτώσεις χωμάτων ή και μερών της οροφής και των τοιχωμάτων. Το μεγάλο καταφύγιο του Αδάμαντα έχει μετατραπεί σε Υδραγωγείο και είναι δυσπρόσιτο σε επισκέπτες. Εντυπωσιακό, το καταφύγιο του Κόρφου (πάνω από τις εγκαταστάσεις της ΜΥΚΟΜΠΑΡ) έχει περιοριστεί με το πρόσφατο — για λόγους ασφαλείας— κλείσιμο με τουβλότοιχο.

Στα Καμίνια τα μικρά καταφύγια-φουρκέτες είναι σε πολύ κακή κατάσταση από πτώσεις λιθοσωρών και χωμάτων, αν και το δυτικότερο έχει εντυπωσιακά λαξευμένα στηρίγματα σχήματος αντίστροφου κώνου, και θα άξιζε να διατηρηθούν. Τα πυροβολεία στον Τράχηλα, λόγω του σκυροδέματος, σώζονται καλώς, ενώ τα υπόλοιπα καταφύγια (Κάστρου, ΤριοΒασάλου κλπ.) είναι αποκλεισμένα με τοίχους, ξεχασμένα σχεδόν.

Ας σημειωθεί ότι - παρά την μεταπολεμική εκκαθάριση των θέσεων από εκρηκτικά, που πραγματοποίησε ο Ελληνικός Στρατός — είναι υπαρκτός ο κίνδυνος από λησμονημένο και εκτεθειμένο πολεμικό υλικό. Επομένως κάθε προσέγγιση στις θέσεις αυτές ενέχει κινδύνους. Θα ήταν όμως αξιόλογη μια μελλοντική πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής για τη συντήρηση και ανάδειξη των Γερμανικών οχυρώσεων της Μήλου, που είναι μνημεία ανθρώπινου μόχθου στο βωμό της αιώνιας ματαιότητας του πολέμου

Η παραπάνω ιστορική αναφορα ειναι αναδημοσίευση από το Kykladesnews